Drank en drugs horen niet thuis op de werkvloer. En al helemaal niet in bedrijven waar een groot risico is op ernstige ongevallen. Staatssecretaris Van Ark van Sociale Zaken en Werkgelegenheid wil bedrijven die onder het Besluit risico zware ongevallen (Brzo) vallen daarom de mogelijkheid geven om werknemers te testen op gebruik van drank en drugs.

Werkgevers mogen werknemers nu niet testen op gebruik van drank en drugs. Want de resultaten gelden als bijzondere persoonsgegevens. Die mogen werkgevers niet verwerken of opslaan. Op grond van de Algemene verordening persoonsgegevens (AVG) mag testen op drank en drugs op het werk alleen als daar een wettelijke grondslag voor is.

Op dit moment bestaan er wel enkele specifieke wettelijke regelingen voor bepaalde groepen werknemers. Zo kunnen treinmachinisten, boordpersoneel van vliegtuigen, schippers en loodsen onderworpen worden aan alcohol- en drugstesten.

De werkgeversorganisaties MKB-Nederland en VNO-NCW hebben in 2018 een brandbrief gestuurd naar de Tweede Kamer. Daarin stelden ze dat zij de privacywetgeving in Nederland een knellend probleem vonden.

Een van de problemen die ze daarbij aankaarten was dat de Autoriteit Persoonsgegevens (AP) testen op gebruik van drank en drugs niet goedkeurt. De wet geeft daar immers niet expliciet toestemming voor. “Dit beperkt werkgevers om veiligheids- en gezondheidsmaatregelen te nemen voor werknemers, de goede orde in de onderneming te handhaven en tegemoet te komen aan andere zwaarwegende belangen.”

Van Ark vindt nu dat privacyrechten van werknemers inperken gerechtvaardigd of zelfs noodzakelijk kan zijn. Het gaat dan om situaties waarin de veiligheid in het geding is. De veiligheid van de werknemers zelf, maar ook die van hun collega’s of bezoekers aan het bedrijf. Het kan zelfs gaan om de omgeving van het bedrijf.

Daarom kijkt de staatssecretaris in het bijzonder naar de Brzo-bedrijven. Dit zijn ondernemingen waar men werkt met grote hoeveelheden gevaarlijke stoffen. Daardoor is het risico op zware ongevallen er groot. Nederland telt bijna vierhonderd Brzo-bedrijven.

Van Ark schrijft aan de Tweede Kamer: “Werknemers die binnen een organisatie werkzaam zijn onder invloed van drank en drugs leveren een veiligheidsrisico op voor zichzelf, voor hun collega’s en voor hun omgeving. Dergelijk gedrag hoort niet thuis op de werkvloer. Ik vind het belangrijk dat hiertegen kan worden opgetreden, omdat iedereen veilig moet kunnen werken. Ik wil daarom het afnemen van testen op drank en drugs op de werkplek in specifieke risicovolle situaties mogelijk maken.”

De wet schrijft nu al voor dat werkgevers en werknemers zich moeten gedragen volgens de normen van goed werkgeverschap en goed werknemerschap.

Daarnaast is er nog artikel 11 van de Arbeidsomstandighedenwet. Daarin staat dat een werknemer verplicht is in zijn doen en laten op de arbeidsplaats “naar vermogen zorg te dragen voor zijn eigen veiligheid en gezondheid en die van de andere betrokken personen”. Die zogeheten zorgplicht is in arboland een bekend begrip.

Ziet een werknemer dat er op het werk gevaar is voor de veiligheid of de gezondheid, dan moet hij dat melden aan de werkgever. Dit kan volgens staatssecretaris Van Ark ook betekenen dat een werknemer het zijn baas moet laten weten als er problemen zijn met het gebruik van drank en drugs op de werkvloer. Houdt een werknemer zich niet aan artikel 11 van de Arbowet, dan kan hij daarvoor een boete krijgen.

Van Ark wil niet alleen de wettelijke mogelijkheden verruimen. Zij wil daarnaast dat er meer aandacht komt voor  het Alcohol-, Drugs- en Medicijnbeleid (ADM-beleid) binnen de ondernemingen. Werkgevers gaan het ADM-beleid verder aanscherpen, actiever vorm geven en meer uitdragen onder de werknemers. Ook wordt onderzocht in hoeverre de ondernemingsraad hierin een rol kan spelen.

bron: arbo-online.nl