Werken met grote machines is een risico op zich. Tel daar nog eens alleen werken bij op. Dan hoort dit risico zeker thuis in de RI&E. Maar instructies over het verplaatsen van machines ontbraken. Zo kon het gebeuren dat een alleen werkende operator onder een omvallende snijmachine terechtkwam. Is de werkgever aansprakelijk?

Een operator van een producent van katten- en hondenvoer raakt in de nacht van 26 op 27 november 2018 gewond. Hij werkt alleen op de productieafdeling als hij onder een snijmachine terecht komt. Zijn lezing is dat hij de machines voor een ander proces moest omzetten naar een andere lopende band. Daarvoor moest hij de machine een stukje opschuiven.

Na het verschuiven valt de 600 kg wegende machine onverwachts om. De operator kan de machine van 2 meter breed en 1.60 meter hoog een beetje met zijn handen tegenhouden. Hij weet zich echter pas na een extreme krachtsinspanning te bevrijden.

Operator had snijmachine niet alleen mogen verplaatsen

Volgens de operator is het omvallen gebeurd doordat een poot van de snijmachine afbrak. Maar volgens de werkgever kon de machine niet zomaar omvallen en was er geen poot afgebroken. Het ongeluk is gebeurd tijdens het verplaatsen. Dat behoorde niet tot de taak van de werknemer. Bovendien had hij dat ook niet alleen mogen doen. De werknemer verzoekt in een deelgeschil dat de rechtbank bepaalt dat de werkgever aansprakelijk is voor de gevolgen van het ongeval.

Werkgever aansprakelijk, tenzij hij zijn zorgplicht aantoont

De kantonrechter stelt dat een deelgeschil zich beperkt tot de vraag over de aansprakelijkheid. Het ongeval is gebeurd onder werktijd. Er is niet aangevoerd dat de werknemer opzettelijk of roekeloos heeft gehandeld. Daarmee is de werkgever in beginsel aansprakelijk, tenzij hij aantoont dat alle maatregelen zijn genomen die redelijkerwijs nodig waren om het ongeval te voorkomen.

Instructies voor veilig verplaatsen snijmachine ontbraken

De poten van de snijmachine stonden op vier kunststof klossen, met daarin gefreesde uitsparingen. Voor het verplaatsen wordt de machine met een palletwagen opgetild. Daarna worden de klossen verplaatst en de poten weer op de klossen gezet. De rechter acht het aannemelijk dat de poot niet is afgebroken, maar dat één van de poten niet precies in de uitsparing is teruggezet. Daardoor stond de snijmachine minder stabiel en viel kort daarop om.

Meer duidelijkheid krijgen is niet mogelijk, omdat geen onderzoek is gedaan en getuigen ontbreken. Het werken met dergelijke grote snijmachines brengt op zichzelf al gevaarlijke situaties met zich mee. Dat geldt al helemaal als het nodig is om die machines – al dan niet sporadisch – te verplaatsen. Aanwijzingen om dit veilig te doen ontbraken.

Geen veilige constructie, dus niet voldaan aan zorgplicht

De rechter zet vraagtekens bij de constructie van een machine op poten met klossen. Zeker als de noodzaak bestaat die ook nog te verplaatsen. Weliswaar mogen alleen twee gekwalificeerde personen dit doen en niet productiemedewerkers, maar daarmee is niet voldaan aan de zorgplicht. Ook al gebeurt verplaatsen niet vaak, dan nog rijst de vraag waarom geen veiliger constructie is gekozen. Bijvoorbeeld een waarbij de poten deugdelijk aan de grond zijn bevestigd.

Dat de machine zelf bij de Machine-RI&E als veilig is beoordeeld, betekent niet dat de opstelling op klossen veilig was. Bovendien is deze RI&E pas in januari 2020 opgesteld, dus ruim ná het ongeval.

Machine-RI&E is pas ruim na het ongeval opgesteld

Ten tijde van het ongeval ontbraken instructies over de gevaren bij het verplaatsen. Daarmee heeft de werkgever niet aan zijn zorgverplichting voldaan. Het bewijsaanbod wordt afgewezen, omdat de werkgever voldoende tijd heeft gehad om bewijs te verzamelen. De werkgever is dus aansprakelijk.

Bron: Kantonrechter Utrecht, 19 februari 2020, ECLI:NL:RBMNE:2020:977
Auteur: Rob Poort | Bureaupoort.nl